Jestem przekonana, że Państwo dobrze wiedzą czym jest autoportret, ale dla przypomnienia, idąc za wiki, podaję definicję: „Autoportret, portret własny – portret artysty wykonany przez niego samego; może nim być obraz, rzeźba, fotografia. Pierwsze autoportrety pojawiły się w średniowieczu, a rozpowszechniły się pod koniec tej epoki. Na początku renesansu artyści swoje autoportrety włączali do malowanych przez siebie scen. Wraz z zanikaniem pojmowania roli artysty jako rzemieślnika, wykształcał się samodzielny autoportret (np. u Albrechta Dürera).

Albrechta Dürer, 1500.

Wielu artystów malowało autoportrety niemal przez całe swoje życie, tworząc w ten sposób cykle swoich podobizn, m.in. Rembrandt, Vincent van Gogh i Stanisław Wyspiański.
Artyści na autoportretach ukazują się w bardzo różny sposób. Typowe jest przedstawienie przy pracy, w warsztacie, z atrybutami sztuki albo z rodziną lub przyjaciółmi. Zdarza się także, że artyści przedstawiają się jako postaci historyczne, biblijne albo mitologiczne (tzw. kryptoautoportret)”.

Rembrandt van Rijn, 1659.

Peter Paul Rubens, ok. 1609.

Sławny obraz "Las Meninas" Diego Velázqueza (malarz sportretował się przy sztaludze z lewej strony), 1656.

Caravaggio (jako głowa Goliata), 1609-1610.

Niebawem, bo już w marcu zostanie otwarta wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie pod hasłem „Autoportrety”. Ten temat od zawsze mnie ciekawi: jak postrzegają siebie sami artyści, co chcą pokazać, a co chcą ukryć.

Na stronie MN czytamy:

Wystawa „Autoportrety” prezentuje współczesne realizacje tego gatunku, znacznie wykraczające poza przedstawienia podobizn artystów, do których przyzwyczaiła nas klasyczna historia sztuki. Wśród prac wykonanych w różnych technikach (malarstwo, rzeźba, fotografia, instalacja dźwiękowa i in.) znajdziemy zarówno dzieła bardzo osobiste, jak i te wpisujące się w szerszą analizę dotyczącą miejsca artysty w społeczeństwie. (…) Prezentacja współczesnych autoportretów stanowi nawiązanie do zrealizowanego przez hr. Ignacego Karola Korwin-Milewskiego przed stu laty zamysłu stworzenia zbioru wizerunków własnych polskich malarzy XIX wieku. Te korespondujące ze sobą przedsięwzięcia pokazują ciągłość tradycji kultury artystycznej i wagę mecenatu prywatnego.

Całość pod linkiem: https://www.mnw.art.pl/wystawy/autoportrety,263.html

Nie jest w moim ineteresie podbijać nazwisk uczestników tej wystawy; każdy może wejść na stronę MN i się z nimi zaznajomić. Poniżej tekstu są zdjęcia "autoportertów" tych uczestników (a raczej ich fragmentów, jak sądzę). Załączam screenshoty.

Czyli wcale nie są to autoportrety tylko „kompozycje osobiste” lub coś w ten deseń. To trochę jak "parówka sojowa" czy "wegański łosoś" ;).

Nie do końca rozumiem podpieranie się inicjatywą i samą ideą kolekcji hrabiego Korwin Milewskiego. Dla przypomnienia, kim był hrabia Ignacy:

Hr. Ignacy Karol Korwin-Milewski zasłynął jako kolekcjoner obrazów, publicysta i podróżnik. Z wykształcenia był prawnikiem, lecz ukończył też studia malarskie w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wiadomo jest, że prowadził życie utracjusza, korzystając ze znacznego majątku. Był właścicielem ekskluzywnego jachtu, który nazwał ,,Litwa”.  Za duże pieniądze kupił wyspę św. Katarzyny na Adriatyku. Pobudował tam przystanie, plaże, promenady, wzniósł pałac, w którym zamieszkał i gdzie przewiózł swoją kolekcję obrazów (głównie polskich, w tym dzieła Jana Matejki). Cenną kolekcję zamierzał przekazać narodowi, lecz po rozproszeniu tylko część obrazów dostała się do Muzeum Narodowego.  Zmarł w 1926 r. we Włoszech i pochowany został w Rovigno (dzisiaj miasto leży w granicach Chorwacji). Potomków nie pozostawił.

Portret  hrabiego Korwin-Milewskiego pędzla Leona Wyczółkowskiego, 1901.

A teraz trochę o kolekcji hrabiego Milewskiego (cały artykuł pod linkiem https://niezlasztuka.net/o-sztuce/kolekcjoner-sztuki-hrabia-korwin-milewski/ )

Swoją kolekcję Milewski zaczął gromadzić, jak sam wyliczał, od około 1880 roku. Zbiór gromadzony przez niego nie przypominał w żadnym stopniu jego nonszalanckiego życia osobistego, lecz był metodycznym zbiorem obrazów o konkretnym rodowodzie artystycznym. Redaktorowi „Kraju” udzielił w 1893 roku następującej wypowiedzi: „Życząc sobie mieć zbiór mniej więcej kompletny i stanowiący całość oryginalną, choćby w skromnych rozmiarach, muszę się ograniczyć pewnymi ramami, a za takowe wybrałem specjalność w rodzaju Nowej Pinakoteki w Monachium. Że więc nabywam obrazy artystów-rodaków, obecnie żyjących, a między takimi wyłącznie tych, co należą lub należeli do szkoły monachijskiej”. Malarstwo to wyróżniało się nie tylko tematyką narodową, ale także studiowaniem ojczyźnianego pejzażu z wplecionymi w niego scenami rodzajowymi oraz przedstawianiem kompozycji historycznych.

Wojciech Kossak, 1924 (powyższy autoportret nie pochodzi z kolekcji hr. Milewskiego)

Swoją teorię kolekcjonowania Milewski rozwinął w 1895 roku przy okazji wystawy swych zbiorów w Wiedniu: „Każdy rozwój kulturalny związany jest ze swą ojczyzną tylko przez pewien, często krótki okres czasu. Tak więc na początku XIX wieku Polska wydała bohaterów, rycerzy, poetów o zabarwieniu narodowym, a w ostatnich 30 latach – malarzy, którzy zapewne nie będą mieli swych następców. Żeby te dzieła nie rozproszyły się, ale zostały zachowane dla Ojczyzny – gromadzę je, by świadczyły o kulturze Polski”. 

Anna Bilińska Bohdanowicz 1887.

Jawiąc się jako prawdziwy koneser i esteta utrzymywał ścisłe kontakty z artystami, odwiedzał ich w pracowniach, zamawiał u nich obrazy, sowicie wynagradzał za pracę, a także oferował ciągłą opiekę materialną – wszystko celem asystowania przy narodzinach malarstwa, które powstawać miało dla samej idei artystycznego piękna i rozwoju sztuki narodowej, nie zaś jako działalność gwarantująca doczesne przeżycie. Niewątpliwie układ ten korzystny był dla obydwu stron – Korwin-Milewski gustując w artystycznej współczesności nie ponosił wysokich kosztów za okazy sztuki dawnej, ani również ryzyka, że do jego zbiorów trafi dzieło nieautentyczne.

Zgodnie ze sformułowaną przez siebie teorią kolekcjoner włączał kolejno do swego zbioru dzieła, które dziś uznawane są za kanon polskiego malarstwa. Wymienić pośród nich należy, między innymi Plac Opery Paryskiej nocą, Trumnę chłopską i Anioł Pański Aleksandra Gierymskiego, Targ na konie na Groblach w Krakowie Juliusza Kossaka, Babie lato Józefa Chełmońskiego, Pocztylion Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Łowienie raków Leona Wyczółkowskiego, Stańczyka Jana Matejki czy Aktorów przed Hamletem pędzla Władysława Czachórskiego. Nazwiska, których pominąć nie wolno to również Piotr Michałowski, Stanisław Witkiewicz, Franciszek Żmurko, Wincenty Wodzinowski, Józef Brandt, a także nazwiska modernistów i symbolistów polskich, takich jak Józef Pankiewicz.

Z wieloma artystami ich opiekuna łączyła szczególna więź; czasem była to jedynie wymiana pieniądza za towar, innym razem oddana przyjaźń, szczera pomoc w najtrudniejszych chwilach. Malarzami, z którymi Milewski zawiązał szczególnie zażyłe relacje był Władysław Czachórski, przyjaciel i twórca jego portretu w mundurze kawalera maltańskiego (obecnie zaginiony) oraz Wincenty Wodzinowski, malarz, który tworzący przez pewien czas na wyłączne zlecenie swojego mecenasa, w rewanżu otrzymał wybudowaną dla niego pracownię w Swoszowicach.

Poza kolekcjonowaniem obrazów, wychodzących spod pędzli „polskich monachijczyków”, ważną inicjatywą podjętą przez Milewskiego była chęć zgromadzenia galerii autoportretów malarzy swojej epoki. Idea zamierzenia była ambitna i o kosmopolitycznej proweniencji, gdyż galeria autoportretów została przez niego powołana do życia na wzór kolekcji Uffizich we Florencji, gdzie oglądać można własne konterfekty Berniniego, Rembrandta, Rubensa, van Dycka, Hogartha czy Delacroix.
Zamówieniom składnym malarzom towarzyszyły liczne obostrzenia, do których każdy z twórców, jeżeli chciał umiesić swój autoportret w zbiorze kolekcjonera, musiał się dostosować. Milewski pragnął posiadać wizerunki artystów wszystkie w tym samym formacie, modele mieli być tak samo upozowani: na wprost, w ujęciu do kolan z paletą w dłoni, zachowując przy tym naturalną wielkość malowanej postaci.

Galeria ta miała być czytelnym świadectwem próby ukształtowania nowego kanonu polskiego malarstwa. Swoisty poczet wielkich nazwisk miał sugerować, iż ten kto znajduje w nim swoją twarz należy do najważniejszych twórców epoki. Wielu artystów, bo blisko dwudziestu, przyjęło zamówienie kolekcjonera i jego surowe warunki. Swe autoportrety wykonali, między innymi Teodor Axentowicz, Tadeusz Ajdukiewicz, Aleksander Gierymski, Alfred Wierusz-Kowalski, Wincenty Wodzinowski, Antoni Piotrowski, Franciszek Żmurko.

Teodor Axentowicz, 1898.

Niepokorną indywidualnością okazał się być Jan Matejko. Jedynie on nie podporządkował się tej narzuconej konwencji, portretując siebie w obszernym fotelu, jedynie on zyskał od zleceniodawcy większą swobodę twórczą. 

Jan Matejko, 1892.

Wielką ozdobą galerii autoportretów był wizerunek Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej, wybitnej malarki, zmarłej przedwcześnie. Anna Bilińska sportretowała siebie dla Milewskiego w 1892 roku. Należy zaznaczyć, iż Bilińska była jedyną kobietą, która znalazła się w gronie artystów wybranych przez Milewskiego. Kompozycja portretu własnego malarki nie różni się zatem od pozostałych zamówionych, lecz to co czyni go intrygującym jest fakt, iż pozostał niedokończony… Artystka przerwała pracę nad nim w 1892 roku z uwagi na gwałtownie pogarszający się stan zdrowia nadszarpnięty latami ciężkiej pracy w trudnych warunkach paryskich pracowni [reumatyzm i choroba serca].

Anna Bilińska Bohdanowicz, 1892.

Czy podpieranie się kolekcją hrabiego Ignacego Karola Korwin-Milewskiego jest konieczne? Oczywiście że tak, by podbić nazwiska uczestników tej wystawy, by owi artyści raz na zawsze bezsprzecznie na stałe zostali zainstalowani w historii sztuki, a wszyscy odwiedzający muzeum zostaną zmuszeni  do podziwiania ich dzieł. A także po to, by po raz kolejny wszyscy wyraźnie usłyszeli, że malarstwo realistyczne, tradycyjne to przeżytek, wstyd , hańba i wstecznictwo. Chciałoby się powiedzieć: jaka sztuka/jaka kolekcja, taka kondycja państwa.

Na koniec załączam swój autoportret ukończony w styczniu, jako typowy przykład sztuki niższej, coś kompletnie passe. Jeśli ktoś z Państwa jest ciekaw innych moich oldskulowych obrazów, zapraszam do wirtualnej galerii: https://slodkowska.pl/
oraz do naszego sklepiku: https://www.ahart.pl/ , gdzie pojawiło się trochę nowości.

 

https://pl.wikipedia.org/wiki/Autoportret#Bibliografia

https://kurierwilenski.lt/2022/02/16/hrabia-ignacy-korwin-milewski-czlowiek-wazny-dla-wilna-lecz-calkowicie-zapomniany/

https://niezlasztuka.net/o-sztuce/kolekcjoner-sztuki-hrabia-korwin-milewski/

https://commons.wikimedia.org

https://en.m.wikipedia.org

https://pl.m.wikipedia.org

 

 

---

tagi: korwin-milewski  malarstwo  mn  autoprtret 

	agnieszka-slodkowska
	2 marca 2025 18:52

45     1518    28 zaloguj sie by polubić